کم خونی و انواع آن
کم خونی و انواع آن
یکی از شایع ترین مشکلات و بیماری ها در میان مردم به خصوص خانم ها کم خونی می باشد .
این عارضه زمانی بروز می کند که سطح هموگلوبین خون از حد استاندارد پایین می آید .
هموگلوبین در فرایند حمل و اکسیژن رسانی از ریه ها به تمامی اندام های بدن کمک می کند .
کم خونی انواع مختلفی دارد که میتوان در میان آنها به موارد زیر اشاره کرد :
- کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA)
- کم خونی مگالوبلاستیک یا فقر ویتامین
- بیماری های نهفته
- بیماری های خونی ارثی
- کم خونی آپلاستیک
1.کم خونی ناشی از فقر آهن (IDA)
همانطور که از عنوان می توان دریافت کرد ، کم خونی ناشی از فقر آهن زمانی رخ می دهد که سطح آهن موجود در بدن پایین بیاید .
این نوع از کم خونی شایع ترین نوع آن در میان سایرین می باشد .
این حالت از کم خونی معمولا در اثر از دست دادن خون به دلیل مشکلاتی همچون عادت ماهیانه های سنگین ، پولیپ های روده ، سرطان روده و یا زخم های داخلی بروز می کند.
این عوامل موجب کاهش سطح آهن خون شده و از آنجایی ه بدن برای ساخت هموگلوبین به آهن نیازمند است فرد مبتلا دچار کم خونی می شود .
یکی دیگر از دلایل ابتلاع به این نوع کم خونی نداشتن رزیم غذایی مناسب بوده که موجب عدم دریافت آهن کافی در بدن می شود .
باید توجه داشت که کم بود آهن در دوره ی بارداری موجب کم خونی و فقر آهن هم در مادر و هم در نوزاد می شود .
در چنین شرایطی می توان با مصرف مواد غذایی همچون گوشت گاو ، صدف های خوراکی ، اسفناج ، عدس ، سیب زمینی کباب شده با پوست و تخمه آفتابگردان آن مورد نیاز بدن را به مرور تامین کرد .
از دیگر راه های رایج درمان کمبود آهن می توان به مصرف مکمل های غذایی همچون قرص آهن اکتی آیرون اشاره کرد .
2.کم خونی مگالوبلاستیک یا فقر ویتامین
این نوع از کم خونی زمانی اتفاق میوفتد که بدن دچار کمبود فولیک اسید و یا ویتامین B12 باشد .
وجود این ویتامین ها در بدن موجب حفظ سلامت خون و سیستم عصبی می شود .
از این رو وجود این منابع در بدن امری الزامی است .
در این نوع از کم خونی بدن گلبول های قرمزی تولید می کند که نم توانند اکسیژن را به خوبی در بدن جا به جا کنند .
قرص های مکمل حاوی فولیک اسید همانند قرص فولیک اسید می توانند این نوع از کم خونی را درمان کنند .
فولیک اسید را همچنین می توان با مصرف مواد غذایی همچون دانه ها ، بنشت ها ، مرکبات ، آب میوه ها ، سبوس گندم سایر غلات ، سبزیجات برگ پهن و سبز تیره ، گوشت طیور و صدف ، در بدن تامین کرد .
در برخی شرایط تشخیص کم خونی از نوع کمبود ویتامین B12 امری دشوار است .
این نوع کم خونی معمولا در افرادی که مبتلا به کم خونی شدید هستند بروز می کند که در واقع نوعی بیماری خود ایمنی است .
کاهش میزان ویتامین B12 در بدن موجب کرخی و بی حسی دست ها و پاها ، مشکلات در ره رفتن ، از دست دادن حافظه و مشکلات بینایی می شود .
در چنین شرایطی نوع درمان بستگی به نوع عارضه ایجاد شده دارد ولی ر هر صورت مصرف مکمل های B12 همچون ویتامین ب کمپلکس امری ضروری می باشد .
3.بیماری های پنهان
برخی از بیماری ها در روند تولید گلبول های قرمز تاثیر منفی می گذارند . برای مثال ، افرادی که به بیماری های کلیوی به ویژه بیمارانی که دیالیز می شوند در معرض ابتلا به کم خونی قرار دارند .
کلیه های این بیماران قادر به ترشح هورمون های کافی برای تولید گلبول های خونی نبوده و در هنگام دیالیز نیز آهن از دست می دهند .
4.بیماری های خونی ارثی
در این مورد اگر در افراد خانواده سابقه بیماری خونی وجود داشته باشد امکان ابتلاع سایر افراد خانواده نیز افزایش میابد .
یکی از عارضه های کم خونی ارثی در افراد کم خونی داسی شکل می باشد .
این گلبول های قرمز داسی شکل ، بر خلاف یک گلبول قرمز معمولی حرکت سختی در رگ ها داشته و لبه های خمیده دارد .
این گلبول های ناقص نمی توانند در رگ های خونی ظریف به راحتی حرکت کنند در نتیجه مسیر حرکت سایر گلبول ها به سوی اعضای بدن را مسدود می کنند .
بدن پس از تشخیص این گلبول ها آن ها را نابود می کند اما امکان تولید گلبول های سالم جایگزین با این سرعت برای بدن ناممکن است .
همین امر سبب کم خونی می شود .
به کم خونی که در آن گلبول های قرمز سر های تیز داشته باشند کم خونی داسی شکل می گویند .
5.کم خونی آپلاستیک
کم خونی آپلاستیک نوع بسیار نادری از کم خونی است که در ان بن به اندازه کافی گلبول قرمز تولید نمی کند .
این امر بر روی گلبول های سفید نیز تاثیر گذاشته و خطر ابتلاع به عفونت ها و خونریزی های غیر قابل توقف را افزایش می دهد .
این حالت از کم خونی دلایل مختلفی دارد که عباتند زا :
- روش های درمانی سرطان ها ( پرتورمانی و شیمی درمانی
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی ( مانند مواد مورد استفاده در برخی حشره کش ها ، رنگ و پاک کننده ها شوینده های خانگی )
- برخی داروها ( مانند داروهای مخصوص درمان روماتیسم مفصلی )
- بیماری های خود ایمنی ( مانند لوپوس )
- عفونت های ویروسی که بر تراکم استخوانی تاثیر می گذارد .
روش درمان این نوع کم خونی به نوع آن بستگی دارد .
این بیماری را می توان با تعویض خون ، مصرف دارو و یا پیوند مغز استخوان درمان کرد .
کم خونی برای پیشترفت به زمان نیاز دارد و به مرور زمان علائم خود را نشان می دهد.
علائمی همچون :
- خستگی
- ضعف
- عدم توانایی در کار و تحصیل
- کاهش دمای بدن
- پریدگی رنگ پوست
- ضربان قلب سریع
- کوتاهی تنفس ها
- درد سینه
- سرگیجه
- تحریک پذیری
- کرخی
- سردی دست ها و پا ها
- سردرد
اشاره کرد .
تشخیص کم خونی تنها با یک آزمایش خون امکانپذیر بوده و در صورت مثبت بودن جواب آزمایش ، انجام یکسری آزمایشات برای تشخیص نوع کم خونی امری واجب است .
توجه داشته باشید که انتخاب نوع درمان کم خونی بستگی به علت بروز آن دارد .
برای مثال ، نحوه درمان کم خونی گلبول های داسی شکل با نحوه درمان کم خونی ناشی از رژیم غذایی فاقد آهن یا فولیک اسید متفاوت است .
به همین دلیل مراجعه به متخصص مربوطه برای معالجه نیز لازم است .